به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» دکتر غلامرضا حسین پور عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی، با حضور در سلسله پیش نشست های همایش «حوزه علمیه تهران و نقش آفرینی آن در شکل گیری انقلاب اسلامی» که به همت مدرسه راهبری علم و عمل در سالن اجتماعات اداره کل تبلیغات اسلامی استان تهران برگزار شد، اظهار داشت: حضرت امام خمینی(ره) به گواه اساتید و شاگردان ایشان و آثاری که تالیف کرده اند، دارای شخصیت فلسفی عرفانی در حد اعلایی بوده اند که کمتر کسی می تواند به کنه علمی ایشان دست یابد. بعد از گذشت چند دهه هنوز شخصیت فلسفی و عرفانی ایشان ناشناخته مانده است و به سادگی نمی توان به عظمت شخصیت حضرت امام(ره) پی برد. این ادعا در آثار فلسفی و عرفانی امام(ره) کاملا مشهود است.
وی با بیان نبوغ و آثاری که حضرت امام(ره) در سن جوانی تالیف کرده اند، توضیح داد: حضرت امام(ره) دارای نبوغی در حد اعلاء بوده اند و در سن ۲۷ سالگی اولین کتاب خود را با عنوان شرح دعای سحر و در سن ۲۸ سالگی تعلیقه بر فواید رضویه قاضی سعید را تالیف کرده اند. همچنین حضرت امام(ره) در سن ۲۹ سالگی مصباح الهدایه و در سن ۳۵ سالگی شرح فصوص و مصباح الانس را نگاشته اند که این تالیفات را باید در نبوغ عالی ایشان جستجو کرد.
حسین پور با بیان نظریات انتقادی و موشکافانه حضرت امام(ره) بر آثار فلسفی و عرفانی گذشته، بیان داشت: امام خمینی(ره) در سن جوانی با تعلیقات خود بر آثار بزرگان عرفان و فلسفه از قبیل کتاب مصباح الانس قونوی که می توان آخرین و عالی ترین نظریات حضرت امام(ره) را در حوزه فلسفه وعرفان ایشان یافت. حضرت امام(ره) با درک عالی از فلسفه و عرفان پا را فراتر نهاده و به نقد آثار فلاسفه قدیم بصورت کاملا علمی دست زده اند و اشکالات فراوانی از کتب عرفانی و فلسفی بیان فرموده اند که کمتر کسی به این اشکلات توجه داشته است.
وی در خصوص بینش دقیق حضرت امام(ره) بر مباحث فلسفی و عرفانی اظهار داشت: حضرت امام(ره) اشراف کاملی به آثار فلسفی و عرفانی داشته اند، به نحوی که به نقد فناری شارح کتاب فکوک قونوی در بحث ظلمت و نور دست زده است که این مبحث را به خوبی متوجه نشده است. حضرت امام(ره) نقد تندی را بر ایشان وارد می کنند که نتوانسته است نظر جناب قونوی را در کتاب فکوک به درستی درک کند. همچنین به بعضی از شارحین کتب فلسفی و عرفانی از قبیل جناب قیصری اشکالات اساسی وارد می کنند که نتوانسته اند به منظور و مناط مولفان آثار عرفان و فلسفه دست پیدا کنند و نقد اساسی به بعضی از شارحان وارد می کنند.
مولف کتاب درآمدی برعرفان فلسفی امام خمینی(ره) با بیان نظرات خاص ایشان در فلسفه و عرفان، ادامه داد داد: نظریات ناب و خاص حضرت امام(ره) را می توان در شرح دعای سحر، تعلیقه بر فوائد رضویه، تعلیقه بر مصباح هدایت، تعلیقات مصباح الانس و بخش هایی از آداب الصلوت و بخش هایی از چهل حدیث می توان یافت. ایشان در این آثار نظریات نوینی را بیان می کنند که کمتر کسی به آن ها توجه داشته است.
دکتر حسین پور با بیان محتوای آثار امام(ره) به چهار بخش اصلی، توضیح داد: آثار عرفانی و فلسفی امام(ره) را می توان چهار بخش تقسیم کرد. یعنی می توان آثار امام(ره) را در چهار بخش فلسفی، ذوقی، عرفان عملی و اخلاق عرفانی انتزاع کرد.
وی در ادامه با توضیح اخلاق عرفانی حضرت امام(ره)، افزود: اخلاق عرفانی امام(ره) که بعضی افراد با عنوان عرفان عملی از آن یاد می کنند که این یک تلقی اشتباهی است. همانطور که فیلسوفان در مورد اخلاق نظریاتی دارند و به نام فلسفه اخلاق معروف شده است در عرفان نیز عرفا در مورد اخلاق نظریاتی دارند که با عنوان اخلاق عرفانی از آن یاد می کنند. شرح حدیث جنود عقل و جهل، شرح چهل حدیث و سر الصلاه را می توان از نوع کتاب های اخلاق عرفانی یاد کرد و در واقع نگاه یک عارف به اخلاق است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) با توضیح ذوق عرفانی حضرت امام(ره)، اظهار کرد: حضرت امام(ره) دارای یک ذوق عرفانی خاص بودند که تجلی آن را در نقد قیصری شارح فصوص الحکم می توان مشاهده کرد. ایشان در موارد متعدد قیصری را به چالش می کشند و بیان می کنند که باید مسائل عرفانی را با ذوق خاص عرفانی شرح داد. در واقع حضرت امام(ره) به قیصری نهیب می زنند که ذوق لازم را در این زمینه را ندارد. ایشان از این ذوق با عنوان ذوق احلاء یا ذوق شیرین یاد می کنند و ذوق عرفانی را همین ذوق احلاء بیان می کنند.
حسین پور در پاسخ به اینکه انقلاب اسلامی را در کدام بعد شخصیت علمی حضرت امام(ره) جستجو کرد، پاسخ داد: حضرت امام(ره) از همان دوران جوانی به مسائل سیاسی و اجتماعی اهمیت می دادند. ایشان به تهران می آمدند و از جایگاه حضار مناظرات و مصوبات مجلس شورای ملی را پیگیر بودند و از روند تصمیمات مجلس مطلع می شدند. ایشان در جوانی منبر خصوصی داشتند و در مورد مسائل مختلف و بخصوص مسائل سیاسی اجتماعی بررسی و اظهارنظر می کردند.
وی بااشاره به روحیه انقلابی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، افزود: افرادی که جزء شاگردان ایشان هستند و از بزرگان علم و معرفت به حساب می آیند در گفتار خود آقای خمینی را دارای روحیه قوی می دانستند که در مقابل شاه و ساواک به صورت علنی اعتراض می کرد و توجهی هم به هشدارهای رژیم پهلوی نداشت. حتی دشمنان ایشان هم که با نگاه مادی با انقلاب اسلامی برخورد می کنند به روحیه قوی امام(ره) معترف هستند و شخصیت ایشان را از سنخ دیگری می دانند.
حسین پور در خصوص بخش هایی از محتوای نامه حضرت امام(ره) به گورباچف و توضیحات اجمالی در خصوص شناخت عالم هستی ارائه داده اند، خاطر نشان کرد: حضرت امام(ره) در نامه خود به گورباچف با نقد تفکر سردمداران کمونیست از شناخت عالم، پیشنهاد می کند که در نظریات دانشمندان عرفان و فلسفه دقت و توجه بیشتری داشته باشند. حتی نام چند تن از عرفا و فلاسفه از قبیل سهروردی، ابن سینا و ملاصدرا را بیان می کنند و جالب اینکه در چند خط به طور خلاصه نظریات این افراد را بیان می کند.
عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) در پایان با انتقاد از عدم شناساندن چهره فلسفی و عرفانی حضرت امام(ره) به جامعه، خاطر نشان کرد: معتقدم که چهره علمی، فلسفی و عرفانی امام(ره) همچنان مغفول مانده است و آن قدری که چهره سیاسی ایشان گسترده شده، چهره عرفانی امام(ره) شناسانده نشده است و شاید هم عده ای نمی خواهند که بعد علمی حضرت امام(ره) در جامعه شناخته نشود.
